Монголын төр засаг “…Жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлнэ” гэж аль 1990-ээд оноос хойш ярьж байна. Гэвч өнгөрсөн гучаад жилийн хугацаанд жижиг дунд үйлдвэр нь өөдөлсөн ч үгүй, өндийсөн ч үгүй. Хятадын Эрээн, Оросын Улаан-Үдээс хэрэглэдэг зүйлүүдээ зөөсөөр л байна.
Харин бор зүрхээрээ оймс энэ тэрхэн хийдэг үйлдвэрүүд бий болсныг бахархан хэлэх нь зөв байх.
Ер нь бол жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлнэ гэж сонгууль бүрээр намууд лоозонгийн эхний гуравт багтааж уриалдаг. Ялсан хойноо төсөв болгоноор хэрүүлтэй уруултай хэдэн төгрөг тавьж ирсэн. Гэлээ гээд жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх бодлого олигтой хэрэгждэггүй. Үүнд олон хүн гайхдаг. Тиймээс “…Сайд дарга нар, УИХ-ын гишүүд тэр мөнгийг нь хамчихдаг юм шүү дээ” гээд л ам дамжуулан ярьдаг байв. Үнэн гэж боддоггүй байлаа. Учир нь бид хардах эрхтэй эрх чөлөөт нийгэмд амьдарч байгаа шүү дээ.
Гэтэл тэр яриа үнэн болох баримтыг бид олж авлаа. Сайд нар, УИХ-ын гишүүд өнөөх хэдэн төгрөгийг чинь тэрбум тэрбумаар нь хусчихдаг юм байна.
2018 онд Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэхэд зориулж иргэн, аж ахуйн нэгжүүдэд 65 тэрбум төгрөгийн урт хугацаатай, хөнгөлөлттэй зээл олгохоор УИХ-аас баталж өгсөн байдаг.
Энэ мөнгийг зарцуулах эрх мэдэлтэн нь ХХААХҮ-ийн сайд Б.Батзориг гэдэг нөхөр бий. Тэрээр зохион байгуулж Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаас олгох хөнгөлөлттэй зээлийг хүссэн төслийг 2018 оны дөрөвдүгээр сарын 3-16-ны өдрүүдэд хүлээн авчээ. Ингээд Төсөл сонгон шалгаруулах хорооны хурлаар хэлэлцээд одоогийн байдлаар 140 компани, хувь хүнд зээл олгохоор шийдэж, санхүүжилтийг шийдвэрлээд явж байгаа юм байна.
Хамгийн ноцтой нь УИХ-ын нэр бүхий дөрвөн гишүүн, тэдний нэг нь ХХААХҮ-ийн сайд Б.Батзориг өөрөө сангийн мөнгөнөөс туучихсан байгаа юм.
НЭГ
УИХ-д хоёр ч удаа сууж байгаа Дорнодын Хунт овогт Хаянгаагийн Болорчулуун гэдэг гишүүн бий. Санжийн Баярыг Элчингээр томилогдохоор чуулганд орж ирэхэд “…Бохь зажиллаа” гээд мундаг загнаж байсан нөхөр. Энэ хүн уул уурхайн талаар их ярьдаг. Ихэнхдээ ард түмний талд мэт дуугардаг гишүүн юм. Ийм учраас УИХ дахь шударгадуу гишүүдийн нэг гэж олон нийт үздэг байв. Энэ эндүүрэл бололтой.
Мань Х.Болорчулуун 1997-2002 оны хооронд захирлаар нь ажиллаж байсан “Дорнод гурил” ХХК-иараа ЖДҮС-гаас энэ жил 950 сая төгрөгийн зээлийг авчээ. “Дорнод гурил” компани нь анх 1959 онд атар газар эзэмшихтэй зэрэгцэн Гурил тэжээлийн үйлдвэр нэртэйгээр зүүн аймгуудын хүн амыг гурилаар, мал сүргийг тэжээлээр хангах зорилготойгоор байгуулагдсан. Х.Болорчулуун сүүлд хувьчлалаар авсан байдаг юм.
ЖДҮХС-гаас зээл “туусан” гишүүдээс өөрийнхөө нэрээр авсан ганц хүн нь Х.Болорчулуун. Энэ утгаар нь түүнийг шударгадуу гэж хэлж болох юм. Гэвч “Дорнод гурил” ХХК-иас илүүтэй энэ сангийн зээл хэрэгтэй өчнөөн компани бий гэдгийг мартах ёсгүй. Тэр утгаараа Х.Болорчулуун энэ зээлийг авахдаа албан тушаалаа ашигласан байх өндөр магадлалтай. Бас ёс зүйн хувьд байж болохгүй алдаа юм.
ХОЁР
Баян-Өлгийн гурван гишүүний нэг Телек жолжагас овогт Гомбожайгийн Солтан чуулган дээр бараг л дуугардаггүй хүн дээ. Тийм болохоор Г.Солтан гишүүнийг мэддэг хүн ховор байдаг юм. Гэтэл мань эр ЖДҮХС-гийн зээлд хуруугаа дүрээд авчээ. Тэрээр ЖДҮС-гаас өмнө нь өөрөө захирлаар ажилладаг байсан “Монгол шаазан” ХХК-даа 950 сая төгрөг авч өгсөн байна. Одоо бол “Монгол шаазан” ХХК-ийг нь түүний эхнэр Чорос овогт Базарсадын Алтанчимэг хариуцдаг байна.
Г.Солтан Москва хотын Хими технологийн дээд сургуулийг Шаазангийн инженер, технологич мэргэжлээр төгссөн. Тэрээр энэ мэргэжлээрээ 2010 оныг хүртэл ажилласан 1985-2010 оны хооронд Шаазангийн үйлдвэрийн ерөнхий технологич, лабораторийн эрхлэгч, ерөнхий инженер, улмаар “Монгол шаазан” ХК-ийн үйлдвэрийн дарга, үйлдвэрийн ерөнхий захирал, ТУЗ-ийн даргаар ажиллаж байсан.
2010-2012 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайд байсан Сү.Батболдын зөвлөх болж, дараахан нь Баян-Өлгий аймгийн МАН-ын хорооны дарга болсон юм билээ.
ГУРАВ
Сул гишүүн байж байгаад саяхан ЗТХ-ийн сайд болсон Гүн овогт Янгугийн Содбаатар хувьцаа эзэмшдэг “Эпато анарваан” ХХК-даа 1.2 тэрбум төгрөгийн зээл авчээ.
Я.Содбаатар “Эпато анарваан” ХХК-ийн 400 ширхэг хувьцааг эзэмшдэг байсан. Одоо бол “Эпато анарваан” компанийн эзэн нь түүний эхнэр Боржигон овогт Батлхагвын Мөнгөнцэцэг юм. Энэ компани уг нь төрсний дараах эх, нярайн эрүүл мэнд, ая тухыг хангаж сувилахуйн орчин үеийн үйлчилгээг мэргэжлийн өндөр түвшинд үзүүлдэг онцлогтой.
Гэвч Я.Содбаатарын ЖДҮХС-гаас “Эпато анарваан” компаниараа авсан жилийн 3.0 хувийн 1.2 тэрбум төгрөг ББСБ-аар нь дамжаад сарын 2.61 хувийн хүүтэй зээл болж байгаа тухай эх сурвалж бичсэн байна. Ингэхээр Я.Содбаатар жилд 30 хувийн ашгийг энэ зээлийн ачаар олж эхэлсэн гэсэн үг.
ДӨРӨВ
ЖДҮХС-гийн хөрөнгийг төрийн нэрийн өмнөөс зарцуулах эрхтэй ХХААХҮ-ийн сайд Батжаргал овогт Батжаргалын Батзориг “…Чононд хонь хадгалууллаа” гэдэг шиг өөрийн эзэмшилд байсан “Тээвэр ачлал” ХК-иараа 1.4 тэрбум төгрөг “гулгуулчихсан” байна. “Тээвэр ачлал” ХК-ийн 89.9 хувь уг нь Б.Батзоригийн нэр дээр байсан. Гэтэл Б.Батзориг өнгөрсөн жилээс ийм компанитай гэж АТГ-т мэдүүлэхээ больчихсон. Гэтэл энд ингээд л ЖДҮХС-гийн зээл аваад л байж байх аж. Одоо түүний эхнэр Даш овогт Лхүндэвийн Отгонжаргал тэр компанийг нь хариуцдаг юм байна.
“Тээвэр ачлал” ХК-ийн түүхийг сөхвөл Б.Батзориг Баянзүрх дүүргийн Засаг даргаар ажиллаж байгаад буусныхаа дараа Тамгын газрын даргаар ажиллаж асан Д.Баатарнямтайгаа нийлж байгуулжээ. ЗТХЯ-наас олгодог хот хоорондын тусгай зөвшөөрлийн дагуу үйл ажиллагаа явуулдаг. Энэ компанийг “…Техникгүй мөртлөө тендерт ялчихдаг. Тэгээд хот хоорондын тээврийг базаж байна” гээд л жолооч нар хэл ам хийдэг байлаа.
Ийн ЖДҮХС гэж “том гар”-уудын томоохон компаниудын санхүүжилтийг сэлбэдэг газар болжээ. Та бод доо. УИХ-ын гишүүн, ХХААХҮ-ийн сайд Б.Батзориг 1.4 тэрбумыг, УИХ-ын гишүүн, ЗТХ-ийн сайд Я.Содбаатар 1.2 тэрбумыг, УИХ-ын гишүүн Г.Солтан 950 саяыг, УИХ-ын гишүүн Х.Болорчулуун мөн 950 саяыг авсан байна.
Ингэхээр ЖДҮХС-гийн 65 тэрбумын 4.5 тэрбум нь энэ дөрөвхөн гишүүнд очжээ.
ЖДҮХС-гаас зээл шомбодсон гишүүдийн тоо ингээд дуусахгүй. Хэн гэгч гишүүнтэй ямар хамааралтай компани хэдэн төгрөг авсныг судлаад, олж мэдсэнээ тантай хуваалцах болно.
Мөн дээрх дөрвөн гишүүнийг ч авсан зээлээ зориулалтын дагуу ашиглаж буй эсэхийг хүргэнэ. Мэдээж хэрэг, энэ гишүүд хүний эрх ярина. “…Би УИХ-ын гишүүн ч гэсэн ашиг олж амьдрах эрхтэй иргэн хүн” гэж ирээд л гонгиноно. Тийм хууль бий. Гэхдээ УИХ-ын гишүүн хүн албан тушаалаа ашиглаж, хувийн том компанидаа жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих хөрөнгийг авч ашиглаж болно гэсэн хууль байхгүй билээ.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
